از روسیه‌پرستی تا روسیه‌گریزی در شعر معاصر تاجیکستان* (با تکیه بر درون مایه‌های تعلیمی و غنایی)

می‌دانیم سیطرة هفتاد ساله‌ی روسیه بر تاجیکستان، ادبیات شوروی سابق - تاجیک را رقم‌زده است، که به آن ادبیات رئالیسم سوسیالیستی گویند. ادبیات معاصر آن دیار از محدودة انقلاب اکتبر 1917م در روسیه قابل بررسی است (البته این انقلاب در تاجیکستان با انقلاب خلقی بخارا در 1920م شکل گرفته). در مقالة حاضر، یکی از درون‌مایه‌های تعلیمی و غنایی شعر معاصر تاجیکستان یعنی روسیه‌ستایی و روسیه‌پرستی در دورة رئالیسم سوسیالیستی، نیز، روسیه‌گریزی و روسیه‌ستیزی در هنگامة کم‌رنگ شدن رئالیسم سوسیالیستی و سرانجام پس از فروپاشی شوروی سابق و استقلال تاجیکستان(1991م) مورد ارزیابی قرار گرفته ‌است. در واقع تقابل این دو رویکرد کاملاً متناقض در شعر امروز تاجیکستان- که پیامد دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی ا‌ست - بنیان پژوهش پیش‌روی، به‌شمار ‌می‌رود. موضوع مورد نظر در متن مقاله به مدد شواهد مثال‌های برجسته از شاعران تاجیک، قبل و بعد از تسلط روسیه، بررسی و کنکاش شده ‌است.